Over microplastics wordt tegenwoordig veel geschreven, toch is de vraag wat microplastics precies zijn nog niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Het antwoord hangt namelijk af van aan wie je de vraag stelt. Ik probeer in deze blog hier wat meer duidelijkheid over te geven …
Wat zijn microplastics?
De definitie van de EU
Tot op de dag van vandaag is er geen duidelijke definitie voor microplastics. De EU zegt er dit over:
‘Een polymeer-bevattend vaste stof, waaraan hulpstoffen of andere substanties kunnen zijn toegevoegd, met een grootte tussen de 1 nm en 5 mm. Polymeren die in de natuur voorkomen zijn uitgesloten, evenals polymeren die (biologisch) afbreekbaar zijn.’
Wat betekent biologisch afbreekbaar?
Met biologisch afbreekbaar wordt bedoeld dat de stoffen (uiteindelijk) op natuurlijke wijze worden afgebroken door schimmels en bacteriën.
Dit zegt Beat the Microbead
De organisatie Beat the Microbead hanteert een andere definitie dan de EU, namelijk ‘De term microplastic refereert normaal gesproken aan kleine, microscopische, vaste deeltjes gemaakt van een synthetisch polymeer. Ze zijn over het algemeen slecht (biologisch) afbreekbaar’. Hoewel deze organisatie microplastics dus als vaste deeltjes ziet, staat het vloeibare dimethicone toch op hun rode lijst. Dat komt doordat deze stof, een silicone, niet biologisch afbreekbaar is. Maar dat een ingrediënt niet biologisch afbreekbaar is, betekent nog niet dat het niet op een andere manier afbreekt. Zo blijkt uit studies dat dimethicone uiteindelijk toch afbreekt in het milieu. Verschillende organisaties hanteren dus verschillende definities. Dat maakt het beantwoorden van de vraag wat microplastics zijn lastig.
Waar komen microplastics vandaan?
Primaire en secundaire microplastics
Hoe komen die microplastics in het milieu terecht? De meeste microplastics ontstaan door de afbraak van grotere plastics, bijvoorbeeld autobanden, verpakkingen of kleding. We noemen die deeltjes daarom ook wel secundaire microplastics.
Maar er zijn ook primaire microplastics. Hieronder vallen vaste plastic deeltjes van 5 mm of kleiner die niet wateroplosbaar en niet biologisch afbreekbaar zijn, en die bewust aan producten worden toegevoegd. Vroeger zaten er bijvoorbeeld vaak kleine plastic bolletjes in scrubs. Deze kleine scrubbolletjes worden microbeads genoemd.
Microplastics in cosmetica
Zijn polymeren ook microplastics?
Volgens organisaties als Beat the Microbead zijn niet alleen deze microbeads microplastics, maar geldt dat ook voor polymeren. Dit zijn stoffen die vaak toegevoegd worden aan cosmetica. Polymeren kunnen door de mens gemaakt worden, maar ze komen ook in de natuur voor. Voorbeelden daarvan zijn zijde (een eiwitpolymeer), wol, collageen, maar ook ons dna. Hoewel alle plastics polymeren zijn, zijn lang niet alle polymeren plastics. Niet alle polymeren in skincare zijn dus ook microplastics. Dit maakt het erg ingewikkeld.
Hoe herken je microplastics op de ingrediëntenlijst?
Het is nog best lastig om microplastics te vinden op de ingrediëntenlijst van de verpakking. Microplastics ‘verschuilen’ zich achter behoorlijk wat namen. Deze bijvoorbeeld:
• Polyethylene
• Polypropylene
• Polyethylene Terephthalate
• Polymethyl Methacrylate
• Nylon
Maar let op, de toevoeging ‘poly-’ betekent niet automatisch dat het ingrediënt een plastic is. Elk plastic is een polymeer, maar niet elk polymeer is dus een plastic.
Hoe zit het met PEG-verbindingen?
Veelgebruikte polymeren in cosmetica zijn PEG-verbindingen (PEG staat voor polyethylene glycol). Deze PEG-verbindingen zijn in water oplosbaar en zullen dus niet snel teruggevonden worden tussen het plastic afval in de zee. Polyethylene glycol klinkt als een plastic, maar is het dus niet.
Waarom cosmetica microplastics bevatten
Waarom worden er microplastics toegevoegd aan skincare? Ik noemde al dat er vroeger plastic bolletjes in scrubs zaten. Dat is gelukkig tegenwoordig niet meer het geval: microbeads zijn inmiddels verboden in de EU. Nu worden daar natuurlijke scrubdeeltjes voor gebruikt zoals vruchtenpitten, bamboe en silica. Er zijn ook nog andere redenen om microplastics te gebruiken. Zo kunnen microplastics huidverzorging verdikken of stabiliseren. Ook maken microplastics actieve stoffen beter oplosbaar of zorgen ze ervoor dat het product fijner aanvoelt op je huid. Hoewel microplastics dus voordelen kunnen hebben voor cosmetica, zijn cosmeticabedrijven hard bezig om de microplastics te vervangen door meer natuurlijke grondstoffen.
Nadelen natuurlijke grondstoffen
Aan die natuurlijke grondstoffen kleven op dit moment nog wel wat nadelen. Zo kunnen crèmes zonder microplastics kleverig worden of minder fijn smeren. Ook zijn er nog maar weinig goede alternatieven voor microplastics in zonnebrandcrèmes. Microplastics zorgen er namelijk voor dat de zonnefilters goed verdeeld zijn door de crème. Je kunt je voorstellen dat als uv-filters in sommige delen van je zonnebrand wél aanwezig zijn en in andere delen niet, je huid niet volledig beschermd is tegen de zon.
Hoe erg zijn microplastics?
Wat is het uiteindelijke effect van microplastics op het milieu? Daar bestaat nog veel onduidelijkheid over. Cosmetica lijken uiteindelijk nauwelijks aan de plasticsoep bij te dragen. Toch wordt dit probleem door de Europese cosmetica-industrie heel serieus genomen. Tot nog toe worden voornamelijk de microbeads (de scrubdeeltjes) teruggevonden in de plasticsoep. Maar gelukkig zijn microbeads dus inmiddels verboden in de EU. Ook voor het gebruik van andere microplastics wordt continu gezocht naar oplossingen.
Voor mijn huidverzorging ben ik ook op zoek naar goede alternatieven, waarbij de effectiviteit van de producten natuurlijk overeind blijft. Over microplastics in mijn producten kun je
hier meer lezen.
