Puistjes zijn helaas niet voorbehouden aan de puberteit. Bijna iedereen krijgt er op enig moment in zijn leven last van. Vaak door hormonale veranderingen. Maar ook door invloeden van buitenaf kunnen onzuiverheden op de huid ontstaan. En wat weten we van de rol die onze (darm)bacteriën spelen, en voedingsproducten? Dr. Jetske Ultee schrijft regelmatig over puistjes op haar verschillende blogs. We zetten alles nog eens op een rij.
➤ Wat is de oorzaak van acne?
Er bestaat niet zoiets als dé oorzaak van puistjes. Om te beginnen speelt aanleg een rol. In meerdere studies is aangetoond dat wanneer je ouders, zus of broer ernstige acne hebben gehad, de kans vier keer zo groot is dat jij ook acne ontwikkelt. Vaak al op een vroege leeftijd. Ook verloopt de aandoening dan meestal ernstiger. Verder is acne heel vaak het gevolg van hormonale veranderingen.
Daarnaast zijn er tal van factoren die acne kunnen uitlokken of verergeren. Denk aan stress, verkeerde huidproducten, droge of juist vochtige lucht, schurende kleding. Voeding en leefstijl kunnen ook bijdragen, bijvoorbeeld de consumptie van zuivelproducten, te veel snelle suikers of roken. En dan is er de laatste tijd ook heel veel aandacht voor de rol die je darmbacteriën spelen, en andere huidbewoners zoals gisten, mijten en schimmels.
Zijn alle puistjes acne? Nee. En bovendien is het ene puistje het andere niet. Daarom is de eerste stap naar een rustige huid om uit te zoeken waardoor jouw puistjes nu eigenlijk ontstaan.
➤ Verschillende soorten puistjes, welke heb jij?
Om puistjes goed te kunnen behandelen, zal je moeten achterhalen welke klacht precies speelt. Ofwel met wat voor soort puistje je te maken hebt. Want niet alle puistjes zijn hetzelfde. En om het nog gecompliceerder te maken: je kunt ook last hebben van meerdere ‘soorten’ puistjes. Waar de een vooral last heeft van ontstoken puistjes, heeft de ander ‘slechts’ bultjes met zwarte puntjes. Dr. Jetske Ultee maakt op basis van haar ervaring en kennis van de wetenschappelijke literatuur het volgende onderscheid:
- Hormonale acne
- Puistjes door ontstekingsreacties in het lichaam
- Puistjes door gisten en mijten
- Puistjes door irritatie van de huid
- Is het wel acne, het kan ook rosacea of clownseczeem zijn
1. Hormonale acne
Dit zou je de echte officiële acne kunnen noemen. Deze aandoening wordt veroorzaakt doordat bepaalde hormonen, zoals het mannelijke geslachtshormoon testosteron , de talgproductie in een
overdrive zetten, de huidcellen vermeerderen en de talgklieren verstoppen. Maar ook hormonen als insuline en IGF-1 zijn bekende boosdoeners. Dat verklaart waarom deze vorm van acne verergert door het eten van suikers, zuivel en andere voedingsproducten die immers de insulineproductie laten pieken. Ook stress maakt via de productie van cortisol hormonale acne erger.
Wist jij trouwens dat de bacteriën in je darm ook direct van invloed zijn op hormonen als insuline, oestrogeen en testosteron, en zelfs op IGF-1?
2. Puistjes door ontstekingen in het lichaam
Deze puistjes zijn vaak wat oppervlakkiger en minder groot dan die je ziet bij de hormonale vorm van acne. Door onderliggende problemen als een allergie voor voedingsmiddelen, een
leaky gut (aandoening waarbij de doorlaatbaarheid van de darm verhoogd is) of bacteriële overgroei van de darm reageert je lichaam (en je immuunsysteem) heel erg heftig op bepaalde (externe) stofjes van huidbacteriën, schimmels en huidmijten (demodex). Regelmatig zie je een combinatie van deze puistjes en puistjes die veroorzaakt worden door hormonen. Vaak heeft dan de verstoorde darmfunctie ook een hormonale disbalans gecreëerd. Of de hormonale disbalans zorgt (meestal via het stresshormoon cortisol) voor een chronisch ontstekingsproces in het lichaam.
Lees meer over
de relatie tussen darmbacteriën en de huid en
de veranderde samenstelling van darmbacteriën bij acne in deze blogs van dr. Jetske.
3. Puistjes door gisten en mijten
Puistjes kunnen ook het gevolg zijn van een overgroei van gisten. Deze
zogenaamde gistpuisjes zijn meestal huidkleurig en klein en zie je vooral op het voorhoofd. Soms kunnen ze wat jeuken. De puistjes zijn in de regel makkelijk te behandelen, maar komen vaak wel weer terug.
Net als gisten wonen er ook mijten op je huid. Om precies te zijn demodexmijten. Ook daar merk je weinig van. Tenzij er een overgroei is of jij hier heel slecht tegen kan. Dan kunnen ze huidklachten geven.
Aandoeningen waarbij de demodexmijt een rol speelt, zijn rosacea en acneachtige ontstekingen.
4. Irritatiepuistjes
Irritatiepuistjes zijn in het merendeel van de gevallen het gevolg van het
verkeerd gebruik van huidverzorgingsproducten. Je wilt niet weten hoe vaak dit voorkomt. De huid wordt met veel te agressieve ingrediënten of apparaatjes behandeld. Irritatiepuistjes zijn vrij oppervlakkig en klein, de omringende huid is vaak rood.
Als jij dit soort puistjes hebt, knapt je huid snel op als je je huid even een tijdje met rust laat, om daarna weer rustig milde producten te introduceren.
5. Is het wel acne, het kan ook rosacea of clownseczeem zijn
Soms lijkt het of je acne hebt, maar is er in werkelijkheid sprake van een andere huidaandoening. Heb je last van roodheid in het gezicht, kleine zichtbare bloedvaatjes, een overgevoelige huid en puistjes waar geen talg in zit maar vooral vocht, dan kan het zijn dat je
rosacea hebt. Wat kun je daar aan doen? Dat lees je
hier.
Puistjes rondom de mond kunnen wijzen op
periorale dermatitis ofwel clownseczeem. Deze klacht vergt ook een andere aanpak dan acnepuistjes.
➤ En wat zijn dan mee-eters?
We hebben het steeds over puistjes. Maar wat zijn dan eigenlijk mee-eters? Is dat hetzelfde? Nee, niet helemaal. Mee-eters, ook wel comedonen genoemd, ontstaan door verstoppingen in de poriën. We onderscheiden verschillende soorten mee-eters. De kleinste voorlopers noemen we microcomedonen.
De bekendste zijn de zwarte mee- eters ofwel blackheads. Deze zwarte puntjes, (of open comedonen) zijn het gevolg van geoxideerd talg in de huid. Je hebt ook witte mee-eters. Bij deze whiteheads is de verstopte porie niet blootgesteld aan lucht. Witte 'puntjes' liggen vaak wat dieper en zijn lastiger te verwijderen dan blackheads.
Mee-eters kunnen uiteindelijk ontstoken raken door bacteriën en zo pustels (puistjes) vormen.
Helpen zwarte maskers (blackhead masks), stoomapparaatjes en vacuümpompjes om mee-eters kwijt te raken? Meestal niet. Meestal gaat de huid van dit soort ingrepen alleen maar kapot, waardoor juist meer onrust ontstaat.
➤ Zo ontstaat een puistje in je huid
Bij de vorming van een puistjes spelen meerdere processen een rol. De talgproductie raakt verhoogd, dode huidcellen kunnen zich ophopen en de afvoer van talg belemmeren. En dan kan ook de bacterie
P. acnes voor ontstekingen zorgen.
➤ Hoe behandel je de huid met puistjes?
Leefstijl en huidverzorgingsroutines zijn ontzettend belangrijk bij het in toom houden van puistjes. Waar kun je zelf thuis al goed op letten? Zo ga je te werk:
- Ga niet overmatig boenen, scrubben stomen of uitknijpen. Je beschadigt de huid dan juist waardoor meer onrust ontstaat.
- Reinig je huid twee keer per dag met een milde Cleanser. Zo krijgen vuil en bacteriën geen kans.
- Gebruik dagelijks een Exfoliant met salicylzuur zodat dode huidcellen en talg niet kunnen ophopen.
- Kijk eens kritisch naar je voeding.
- Blijf niet aanmodderen en raadpleeg tijdig een arts. Er bestaan middelen en behandelingen die helpen.
Je kunt deze verzorgingsadviezen nog eens nalezen in de blogs
De cosmetische behandeling bij acne, reinigen bij acne en
Het reinigen van de huid bij acne. Voor tieners met puistjes schreef dr. Jetske ook
een stappenplan.
➤ Onze producten die helpen bij acne
Een huid met acne is per definitie een overgevoelige en geïrriteerde huid, en dat vergt een uiterst milde behandeling. De gehele lijn van Dr. Jetske Ultee is mild en bevat actieve, kalmerende ingrediënten en bovendien hoge concentraties zoals vitamine C, niacinamide en zoethoutwortel die een bewezen werking hebben tegen acne. Vooral de
Cleanser en
Exfoliant kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het ontstoppen van de poriën en kalmeren en schoonhouden van de huid. Voor een onrustige huid met acne kun je het beste kiezen voor de lijn voor de normale tot vette huid.
Het Azelaic Acid Serum
Het
Azelaic Acid Serum is speciaal ontwikkeld voor de onrustige huid. De huid die vaak rood ziet, gevoelig is, maar ook de huid dus die last heeft van bultjes en puistjes. Het nieuwe product bevat een unieke combinatie ingrediënten die verschillende oorzaken van deze onrust aanpakt.
Het Serum bevat om te beginnen een milde, effectieve vorm van azelaïnezuur. Deze stof komt van nature voor in de huid en is ook te vinden in natuurlijke bronnen als tarwe, rogge en gerst. Het is een bijzonder ingrediënt met een kalmerende en zuiverende werking. Behalve azelaïnezuur, bevat het Serum een extract van de magnoliabast, Piroctone Olamine en voor een extra kalmerende werking is een effectieve concentratie van zoethoutwortelextract toegevoegd. De ingrediënten zorgen samen dat de huid rustiger wordt en helpen bij roodheid en bultjes. Het Serum heeft trouwens een oplichtend effect bij huidverkleuringen die na puistjes zijn ontstaan.
Bekijk hier wat het Azelaic Acid Serum voor een onrustige huid kan doen.
In deze blog lees je meer over de bijzondere combinatie ingrediënten van het Azelaic Acid Serum.
➤ Puistjes door producten: is het purging of een break out?
Je moet niet vreemd opkijken wanneer puistjes erger lijken te worden door het gebruik van nieuwe producten. Soms is dat namelijk een goed teken. Een teken dat het product zijn werk doet. Wat er gebeurt is dit. Verstoppinkjes komen als het ware allemaal tegelijk omhoog. In het Engels bestaat hiervoor een mooi woord: purging. Ofwel zuiveren. De puistjes die je ineens ziet opkomen, verdwijnen binnen enkele weken, waarna je huid zal verbeteren.
Het lastige is wel dat bepaalde producten of ingrediënten juist ook serieuze huidirritaties en nieuwe verstoppingen van de poriën kunnen veroorzaken. De symptomen waarmee deze overgevoeligheidsreacties gepaard gaan, zijn min of meer hetzelfde als bij purging: namelijk een onrustige huid met rode, vurige puistjes. Alleen deze symptomen zullen niet vanzelf overgaan. Die gaan pas weg als je stopt met het gebruik van het product.
Hoe zie je nu of het ‘goede puistjes’ zijn? En
bij welke producten kan je een zuiveringsreactie verwachten? Onthoud vast dat purging vooral kan optreden bij producten die het huidvernieuwingsproces stimuleren en/of een exfoliërende werking hebben.
➤ Zijn niet-comedogene producten altijd een veilige keuze?
Veel mensen denken dat een ‘comedogeen’ ingrediënt of product, puistjes veroorzaakt. Is dit eigenlijk wel zo? En zit je met een niet-comedogeen product veilig? Je kunt er meer over lezen in
deze blog.
➤ Hardnekkige misverstanden over puistjes
Besmettelijk? Puistjes zijn niet besmettelijk. En ook niet het gevolg van slechte hygiëne. Wat zou het al schelen als dat soort
misverstanden voorgoed uit de wereld zouden kunnen worden geholpen! Wist je dat uit
onderzoek blijkt dat zelfs medische studenten ten onrechte denken dat puistjes het gevolg zijn van een slechte hygiëne?
Te veel zweten? Transpiratie veroorzaakt trouwens ook geen puistjes. Maar wél kunnen puistjes of acneklachten verergeren door transpireren. Dat kan dan te maken hebben met het niet goed reinigen van de huid na het zweten. Hoewel zweet allerlei belangrijke eiwitten bevat die een rol spelen bij het afweermechanisme en een gezonde balans van huidbacteriën, moet je het ‘goedje’ niet te lang op de huid laten zitten. Om te voorkomen dat de poriën zullen verstoppen, kun je je huid het beste meteen na een rondje zweten reinigen.
Opmerkelijk is trouwens dat in
zweet van mensen met acne minder van het eiwitje dermcidine wordt gevonden. Dit eiwit biedt een natuurlijke bescherming tegen onder meer de bacterie die acne veroorzaakt.
Kussensloop en tandpasta Wat wél goed is bij puistjes, is het regelmatig verschonen van je kussensloop. En vergeet ook niet om schone handdoeken te gebruiken. Maar tandpasta smeren op een puistje, is dan weer een
hardnekkig misverstand.
Uitknijpen? Wat kun je het beste wel en niet kunt doen op die o zo belangrijke dag (bijvoorbeeld je trouwdag) die begint met een ellendige uitbraak van puistjes? Is het heel erg om een puistje
uit te knijpen? Liever niet. En als je het dan toch niet kunt laten, gebruik dan een steriel naaldje.
Zon en zonnebrandcrème Veel mensen denken trouwens ook dat acne vermindert door de zon. Maar klopt dit wel? Ja en nee. De zon heeft zeker positieve effecten op acne. Ontstekingsprocessen kunnen wat getemperd worden bijvoorbeeld. En ontspanning en een kleurtje kunnen ook bijdragen aan een rustige huidbeeld. Maar er zijn ook aanwijzingen dat zonlicht de talgproductie stimuleert. Dit zou dan weer verklaren waarom
mensen na de zomer meer puistjes hebben en de meeste hulpvragen voor acne in het najaar binnenkomen.
Over de relatie tussen puistjes en zonnebrandproducten is ook veel te vertellen.
Krijg je nu wel of niet puistjes van zonnebrandcrèmes? En welke producten kun je dan beter smeren; fysische of chemische zonnefilters?
➤ Voeding en acne; wat (w)eten we inmiddels?
Krijg je puistjes van chocolade? En van rode wijn? En hoe zit dat nou, kun je na het eten van aardbeien of een bordje varkensvlees meteen onder de puistjes zitten? En kunnen
goede vetten zoals omega 3-vetzuren niet juist verbetering geven?
Over voeding en puistjes gaan veel adviezen en verhalen rond. Toch klopt niet alle informatie die je leest. Wel is inmiddels duidelijk dat
het eten van (snelle) suikers klachten kan verergeren; ofwel
meer koolhydraten, meer acne. Ook is
de relatie tussen de consumptie van zuivel en acneklachten in verschillende studies wel aangetoond. Het is niet gezegd dat je van melk puistjes krijgt. Wel kunnen melkproducten klachten verergeren. Opmerkelijk is dat je waarschijnlijk nog beter volle melk dan magere melk kunt kiezen. De concentratie wei-eiwitten is in magere melk namelijk relatief hoger door het ontbreken van vetten.
Er is vooralsnog
geen verband gevonden tussen het eten van yoghurt of kwark/kaas en acne. Mogelijk heeft dit te maken met het fermentatieproces dat deze producten ondergaan. Dit zou eventuele hormonale effecten verminderen. Daarnaast bevatten gefermenteerde producten als yoghurt zogenaamde goede bacteriën (probiotica) die mogelijk gunstig zijn voor de huid.
Over het onderzoek naar probiotica lees je nog veel meer in de blogs
De potentie van probiotica in cosmetica en
Het effect van probiotica op de huid.
➤ Het effect van leefstijl op puistjes
Niet alleen voeding, ook
leefstijl kan letterlijk sporen achterlaten op je huid. Zo zijn
stress en drukte bijvoorbeeld niet bevorderlijk voor de huid met puistjes. Uit
onderzoek blijkt dat chronische stress de huid vatbaarder maakt voor bacteriën, waardoor bijvoorbeeld acne kan verergeren. Cortisol verstoort niet alleen de barrièrefunctie, het vermindert ook het aantal stofjes in de huid dat ons beschermt tegen ‘aanvallen’ van buitenaf. Tegelijkertijd raakt de talgproductie verstoord. Het gevolg: de huid wordt gevoeliger en onrustiger.
Voldoende slaap, rust en ontspanning zijn daarom aan te raden. Dat voorkomt niet alleen puistjes, het houdt ook rimpels op afstand. En ten slotte is het aan te raden te stoppen met roken, als je dat nog deed. Roken is voor talloze aandoeningen waaronder rosacea en eczeem slecht Maar wist je dat er ook
een relatie bestaat tussen roken en acne? Hoe meer sigaretten per dag worden gerookt, hoe meer klachten, zo is aangetoond. Heb je last van puistjes en rook je?
Grote kans dat stoppen je huid rustiger zal maken.
➤ Wanneer ga je naar de dokter?
Twijfel je over de oorzaak van je puistjes? Of helpen bovenstaande verzorgingsadviezen onvoldoende? Wacht niet te lang, blijf niet onnodig lang aanmodderen en vraag je huisarts of dermatoloog om hulp.
Zo voorkom je een hoop stress, maar ook het risico op bijvoorbeeld littekenvorming na acne.
Een dokter kan extra behandelingen of middelen voorschrijven. Er bestaan medicijnen die gericht zijn op het verminderen van de talgproductie en de aantallen
P. acnes. Daarnaast zijn er middelen om verstoppingen en ontstekingen in de talgklierfollikels tegen te gaan. Ook zijn er speciale behandelingen, waaronder laser, voor de huid met acne bij de specialist.
Wees wel echt voorzichtig met schoonheidsbehandelingen. Helaas worden maar al te vaak producten en methoden gebruikt die de huid meer kwaad dan goed doen. Scrubs, maskers, uitdrogende stoffen en het uitdrukken van puistjes kunnen acne verder verergeren.
➤ Welke medicijnen zijn er tegen acne?
Afhankelijk van de ernst en aard van de acneklachten kan een arts verschillende middelen voorschrijven. Medicijnen bij acne zijn gericht op het verminderen van de talgproductie en de aantallen
P. acnes. Daarnaast worden medicijnen gebruikt om verstoppingen en ontstekingen in de talgklierfollikels tegen te gaan.
Vitamine A-zuur Een bekend middel bij acne is bijvoorbeeld vitamine A-zuur in de vorm van een huidcrème (tretinoïnecrème). Dit heeft een sterk ontstoppende en talgregulerende werking. Vitamine A-zuur is er ook als preparaat om in te nemen, accutane of roaccutane genaamd (isotretinoïne). Dit moet je echt alleen gebruiken als niets anders helpt. Het heeft vervelende bijwerkingen en maakt je huid verschrikkelijk droog. Gelukkig weten we inmiddels uit onderzoek dat ook met
laaggedoseerde isotretinoïne-capsules al goede resultaten worden behaald. Dr. Jetske zou graag zien
dat meer artsen hiervoor kiezen. Nog te vaak wordt volgens haar veel ‘te grof geschut’ ingezet bij puistjes.
Anticonceptie Bij meisjes met acne wordt verder ook nog weleens de anticonceptiepil voorgeschreven. Deze heeft een remmend effect op de mannelijke hormonen. Wist je trouwens dat
anticonceptie omgekeerd ook weer juist voor puistjes kan zorgen?
Antibiotica Ten slotte bestaan er antibiotica die je op je huid kunt smeren of kunt innemen om de bacterie
P-acnes aan te pakken. Dr. Jetske Ultee is terughoudend over deze route en ziet liever dat we
acne behandelen zonder antibiotica. Niet alleen vanwege de effecten op het microbioom van huid en darmen, ook met oog op resistentiegevaar.
➤ Peelings en laserbehandelingen bij puistjes
Peelings kunnen heel effectief zijn bij acneklachten. Deze behandelingen kunnen nu ook in het
Skincare Centre van Dr. Jetske Ultee worden gedaan. Aan de hand van het huidbeeld wordt een geschikte peeling gekozen. Gaat het om mee-eters of verstopte poriën? Zijn er veel ontstekingen op de huid? Of juist littekens als gevolg van puistjes? Oppervlakkige peelings zoals 20 tot 30% salicylzuur richten zich vooral op het verminderen van schilfers, comedonen (mee-eters) en overtollig talg. Diepere peelings met bijvoorbeeld tricholoorazijnzuur (TCA) worden gekozen om acnelittekens te verbeteren en vergrote poriën minder zichtbaar maken.
Ook laserbehandelingen kunnen worden ingezet bij de behandeling van acneklachten; onder meer voor het doden van de bacterie
P.acnes en demodexmijten. En daarnaast voor het egaliseren van de huid in het geval van bijvoorbeeld littekens door puistjes.
➤ Onderzoek naar nieuwe middelen en behandelingen voor acne
Er wordt veel onderzoek gedaan naar nieuwe middelen of methoden tegen puistjes. Van
behandelingen met blauw licht tot
nieuwe therapiemogelijkheden met nanodeeltjes. En er wordt zelfs
gewerkt aan een vaccin. Hoe mooi zou dat zijn? Acne treft wereldwijd vele miljoenen (jonge) mensen, en de huidklacht zorgt soms voor grote psychische problemen en stress (en dat is dan ook weer
slecht voor de huidklacht).
Daarnaar is trouwens
ook veel onderzoek gedaan. Wist je dat er een duidelijk verband is met ziektelast en ons zoekgedrag hiernaar op internet? Acne is toevallig een goed voorbeeld van een aandoening waarvoor wereldwijd massaal ‘dokter Google’ wordt geraadpleegd. En datzelfde internet zorgt nu juist ook voor veel misverstanden en slechte adviezen.
Heel veel aandacht gaat verder uit naar de rol van de darmen bij huidproblemen als acne, naar de mogelijkheden van probiotica, zowel via de voeding als in cosmetica.
