Jeuk, dat heeft iedereen weleens. Van een muggenbeet bijvoorbeeld, of als reactie op een kriebeltrui. Wat is precies jeuk? Bij welk huidtype komt het vaker voor en wat kun je er dan tegen doen?
Wat is jeuk
Jeuk klinkt een stuk simpeler dan het is; het is best een complex verschijnsel. Het is een gevoel in de huid dat ervoor zorgt dat je wilt krabben of wrijven. Soms is dat gevoel zelfs zo sterk dat je niet daar bijna niet meer mee kunt stoppen. Er zijn mensen die hun huid tot bloedens toe kapot krabben, zodat ze de jeuk ook echt niet meer kunnen voelen. Hoe ontstaat jeuk nu precies?
Verschillende oorzaken van jeuk
Jeuk kan heel veel verschillende oorzaken hebben; uitwendige maar ook inwendige. Bekende oorzaken van buitenaf zijn insectenbeten zoals van muggen of steekvliegen. Maar ook het dragen van een kriebelende trui of aanraking van planten zoals brandnetels, berenklauw of wijnruit kunnen jeuk geven. Een andere bekende oorzaak is contact met de brandhaartjes van de eikenprocessierups.
Er zijn ook veel huidaandoeningen die gepaard gaan met jeuk, zoals allergieën,
eczeem, een
droge huid of schimmelinfecties. Verder kunnen parasieten voor gekmakende kriebels zorgen.
Minder bekend is dat ook inwendige ziekten jeukklachten kunnen veroorzaken. Dit kan voorkomen bij bloedziekten als leukemie, diabetes, nieraandoeningen (en ook tijdens nierdialyse), bloedarmoede, stress of geelzucht.
Andere oorzaken van jeuk
Wist je dat je van sommige medicijnen ook jeuk kunt krijgen? Van pijnstillers als aspirine bijvoorbeeld. Maar ook spataderen kunnen jeukklachten veroorzaken in de benen. Verder is stress een bekende oorzaak van jeuk aan de huid. En wist je dat een jeukende huid ook vaak voorkomt tijdens de zwangerschap?
Wat gebeurt er bij jeuk in de huid?
Bij jeuk worden specifieke zenuwen in de huid geprikkeld. Deze sturen een signaal naar de hersenen. Daar nemen we ‘jeuk’ waar en krijgen we de drang om te krabben. Histamine is een bekend voorbeeld van een stof die de huidsensoren prikkelt. Histamine maakt het lichaam zelf aan als reactie op een allergeen (bijvoorbeeld pollen of huisstofmijt, maar ook bepaalde voedingsproducten). Vandaar dat overgevoeligheidsreacties en allergieën vaak gepaard gaan met jeuk. Maar ook andere eiwitten zoals proteasen, tachykinines, opioiden, cytokines, neuropeptiden en prostaglandinen prikkelen de sensoren.
Al deze stoffen kunnen vrijkomen tijdens ontstekingsprocessen van de huid. Vandaar dus dat aandoeningen zoals eczeem en psoriasis jeuk kunnen geven. Maar genoemde eiwitten komen bijvoorbeeld ook vrij tijdens de wondgenezing. Dit verklaart waarom een sluitend wondje of een litteken enorm kan kriebelen.
De functie van jeuk
Jeuk, met als gevolg de neiging tot krabben, is eigenlijk een heel handig afweermechanisme van de huid. Iets dat kriebelt of jeukt moet immers verwijderd worden; een mug bijvoorbeeld, een vlo of iets anders dat een allergische reactie kan veroorzaken. De jeukreflex zorgt dat we automatisch beginnen te krabben, zelfs in onze slaap. Vervelend is alleen als de jeuk ‘zomaar’ ontstaat. Bijvoorbeeld door (huid)ziekten. Dan is krabben een minder goed idee.
Middelen tegen jeuk
Wordt jeuk veroorzaakt door een schimmeltje? Dan kun je dat natuurlijk behandelen. Jeuk als gevolg van een geneesmiddel of cosmetica kun je (indien mogelijk) stoppen door de producten niet langer te gebruiken. En bedenk dat muggenbulten en brandneteluitslag uiteindelijk vanzelf weer weggaan. Kun je in de tussentijd zelf nog iets doen aan jeukklachten?
Wat kun je zelf doen bij jeukklachten?
➤
Niet krabben Hoe moeilijk ook, probeer echt niet te krabben. Zoek iets anders om je aandacht op te vestigen.
➤
Korte nagels Houd je nagels in ieder geval wel zo kort en schoon mogelijk. En gebruik in het ergste geval voor de nacht handschoentjes. Dan kun je je huid niet (verder) beschadigen.
➤
Houd het koel Het is bij jeuk sowieso verstandig om warmte te vermijden; dat kan klachten verergeren. Soms kunnen koude kompressen ook wat verlichting geven.
➤
Voorkom uitdrogen Gebruik geen uitdrogende ingrediënten als alcohol en douche niet te lang en te heet.
➤
Juist geen menthol of alcohol Gebruik liever ook geen mentholpoeder of –crème tegen de jeuk. Deze kunnen de huid juist uitdrogen en irriteren.
➤
Zinkoxide kan werken Kies liever voor zinkzalf; het ingrediënt zinkoxide werkt beschermend en verkoelend.
➤
Houd de huid vet Jeuk door een droge huid kun je verlichten door de huid vet te houden. Gebruik een neutraal product zoals lanettecrème. Je kunt ook kiezen voor
De Repair Cream van Dr. Jetske Ultee. Deze bevat precies de vette stofjes die van nature voorkomen in het beschermlaagje van je huid. Daarnaast bevat de crème mooie ingrediënten als panthenol, shea butter en havermoutextract die wat verzachten. De nieuwe
Body Cream van Dr. Jetske Ultee is ook een goede keuze.
➤
Let ook op (gekruid) eten Ook
bepaalde voedingsproducten kunnen zorgen voor meer histamine in het lichaam, bijvoorbeeld tomaten, kiwi, koriander, kaneel en mango. Dat kan klachten geven als jeuk, maar ook opvlammingen van bijvoorbeeld
rosacea.
➤
Corticosteroïdencrème Is jeuk het gevolg van een allergische
huidreactie (op bijvoorbeeld cosmetica)? Dan is het belangrijk om even zo weinig mogelijk op je huid te smeren totdat klachten als bultjes, roodheid en jeuk weg zijn. Raadpleeg eventueel je huisarts voor een ontstekingsremmende crème (corticosteroïdencrème).
➤
Verdovende zalf met lidocaïne Ook verdovende zalf met onder meer lidocaïne en prilocaïne (Emla crème) kan jeukklachten bij bijvoorbeeld insectenbeten of waterpokken verminderen. Dit moet wel door de huisarts voorgeschreven worden.
➤
Antihistaminica Soms kunnen antihistaminica helpen bij jeukklachten, bijvoorbeeld bij galbulten of netelroos. Overleg eerst met je arts welke middelen het beste zijn.
