Milieuvriendelijke zonnebrandcrèmes, bestaan die?

Door: Dr. Jetske Ultee
Milieuvriendelijke zonnebrandcrèmes, bestaan die?
Goed nieuws! Mijn non-profitproduct Suncover is dit jaar weer als beste getest door de Consumentenbond (lees hier alles over de testresultaten). Ieder jaar doet de bond onderzoek naar de effectiviteit en veiligheid van zonnebrandmiddelen. De organisatie kijkt bijvoorbeeld naar de werking van de filters, maar ook naar het gebruik van allergenen en stoffen die mogelijk hormoonverstorend werken in het lichaam. En sinds dit jaar reikt de Consumentenbond ook een nieuw predicaat uit: Groene Keuze. Dat gaat over de milieuvriendelijkheid van het product. Ik ben blij en best een beetje trots dat we ook dat predicaat in de wacht hebben gesleept. Maar ik ben ook reëel. Want eigenlijk weten we gewoon nog heel veel dingen niet over het effect van zonnebrandcrèmes. Heel eerlijk? Honderd procent biologisch verantwoorde zonnebrandcrèmes bestaan (nog) niet volgens mij. 

De keerzijde van insmeren

Vooropgesteld: ik vind het echt heel goed, alle aandacht die er nu is voor het effect van zonnebrandcrèmes op het milieu. Het leeft enorm – en terecht! Want al dat smeren heeft helaas toch een keerzijde: er komen uiteindelijk ook heel wat restjes zonnebrandcrème in de zee terecht. En wat doen die restjes daar precies? Over welke stoffen praten we eigenlijk als we het hebben over milieuschade? Welke crèmes moet je nu kiezen als consument? En zit je veilig als er biologisch verantwoord of duurzaam op een verpakking prijkt (want geloof me, die claims worden nu volop ingezet)? En o ja, klopt het dat er in bepaalde landen een verbod is op zonnebrandproducten?

Er is helaas nog veel onduidelijk over de effecten op het milieu

Om met de deur in huis te vallen: eigenlijk is geen van deze vragen heel makkelijk of kort te beantwoorden. Er bestaan dan ook nog veel misverstanden over dit onderwerp. Ja, er is door bepaalde landen een verbod ingesteld op zonnebrandproducten. En dat is niet zomaar natuurlijk. Maar het geldt niet voor álle producten. Het gaat om producten met onder meer de zonnefilters oxybenzone, octocrylene en octinoxate. Van deze stoffen, die vooral in Amerikaanse zonnebrandproducten nog worden gebruikt, is in verschillende studies aangetoond dat ze het koraal zouden kunnen stukmaken.

⊗ Verbod op zonnebrandcrèmes. Waar? En welke dan?

Hawaïi was ruim een jaar geleden het eerste land dat een wet aannam om het gebruik van bepaalde zonnebrandproducten te kunnen verbieden. Het verbod zal in 2021 ingaan en geldt voor producten met de filters oxybenzone en octinoxate. Op het paradijsje Palau in Oceanië is het inmiddels al verboden je in te smeren met producten met onder meer de zonnefilters oxybenzone, octocrylene en octinoxate en 4-methyl-benzylidene camphor.

Ik zou deze filters sowieso vermijden, maar ook om andere redenen

Ik zeg al jaren dat we deze filters beter kunnen vermijden, maar om andere redenen. Van deze stoffen weten we namelijk ondertussen dat ze in het lichaam kunnen worden opgenomen. Ook zijn er aanwijzingen dat deze zonnefilters hormoonverstorend zouden kunnen werken. En dan geven ze ook nog eens meer kans op huidirritatie en ze blijven minder lang goed. Gelukkig hebben we in Europa andere zonnefilters. Amerika loopt op dit gebied wat achter, en dat komt doordat zonnebrandproducten daar onder de geneesmiddelenwet vallen. En dat betekent dat het registreren van nieuwe filters een kostbaar en eindeloos traject is dat via de FDA loopt, waardoor het land dus achterloopt met de filters die gebruikt en geadviseerd worden. Niet voor niets zie ik mijn Amerikaanse ‘collega’s’ altijd flink inslaan op congressen in Europa. Met de nieuwste inzichten over filters als oxybenzone is hun keuze nu helemaal beperkt.

✔  Zit je met alle Europese producten dan automatisch veilig?

Het korte antwoord: ja, Europese zonnebrandcrèmes zijn beter dan Amerikaanse. Maar onder de beschikbare filters in Europa bestaat nog wel veel verschil. En dat zit ‘m niet alleen in de impact op het milieu, ook in de effectiviteit en het effect op het lichaam. De Consumentenbond heeft dat dus uiteengezet, en komt met een overzicht van groene, gele en rode filters. Ik heb eerder zelf ook al eens zo’n lijst gemaakt van goede en slechte filters. Die kun je hier nog eens nalezen. En omdat het nu eenmaal lastig is om ingrediëntenlijsten uit te pluizen (die filters hebben ingewikkelde namen) heb ik daarnaast ook een overzicht van producten die ik vertrouw.

Eigenlijk is er nog veel onduidelijk over zonnefilters en het koraal

Maar ik wil nog even terug naar het effect van zonnebrandcrèmes op het leven in de zee, en het koraal. Zoals ik al schreef: er is nog veel dat we niet weten. Zo kun je bij de studies die er nu voor hebben gezorgd dat bepaalde zonnefilters in de ban zijn gedaan, ook wat kanttekeningen plaatsen. Deze onderzoeken zijn namelijk uitgevoerd in het laboratorium op koraalmonsters. Er is daarom best veel discussie onder wetenschappers of je dit soort resultaten zo gemakkelijk kunt vertalen naar de praktijk. Er zijn ook filters waarover simpelweg te weinig bekend is, met name over de afbreekbaarheid en bioaccumulatie en die daarom geen ‘groen label’ krijgen. En dan zijn er omgekeerd filters die wel veilig worden bevonden, maar waar eigenlijk veel meer studies naar zouden moeten plaatsvinden. Het is overigens wel echt een treurig feit dat koraalriffen wereldwijd worden bedreigd. En we weten dat klimaatverandering en vervuiling daar een grote rol in spelen. Wat nu het precieze aandeel is van ingrediënten in zonnebrandcrèmes is moeilijk te zeggen.

100 % biologisch verantwoorde zonnebrandcrèmes bestaan niet

Maar hoe zit het dan met alle eco-producten die nu overal opduiken? Op zich een goede zaak dat steeds meer fabrikanten rekening houden met het milieu. Maar pas op: laat je niet alleen maar leiden door termen als ‘koraalvriendelijk’, ’milieuvriendelijk’ of ‘duurzaam’ op zonnebrandcrèmes. Het is soms vooral mooie marketing. Deze claims zijn allemaal niet beschermd, dus iedereen kan dit op zijn verpakking zetten. Ik heb zelfs een ‘reef safe’ en ‘non toxic to sealife’ zonnebrandcrème op Amazon gevonden waarin doodleuk oxybenzone zit! Verder moet je bedenken dat ‘honderd procent biologisch verantwoorde’ zonnebrandcrèmes eigenlijk niet bestaan. Dat geldt zelfs voor filters als zinkoxide of titaniumdioxide, die overal als veilig of zelfs als ‘eco’ of ‘bio’ worden bestempeld. Eigenlijk is er namelijk van veel filters gewoon onvoldoende bekend over de afbreekbaarheid, schadelijkheid en ophoping. Ook naar de nanovorm van deze filters zouden meer studies moeten komen.

 ✔ Groene labels en lijstjes Er zijn inmiddels wel allerlei milieukeurmerken die je als consument kunt raadplegen, zoals het Europese Ecolabel of het nog veel strengere Scandinavische Nordic Swan. De regels en criteria die ze hanteren, verschillen dus nogal. En niet ieder merk zal zich hebben aangesloten bij zo’n label; het kost namelijk ook geld.

Ondanks alle lijstjes, labels en consumentenonderzoeken blijft het dus nog knap lastig, die zonnebrandcrèmes en het milieu. Er is op dit moment denk ik niet echt één optie aan te wijzen zonder nadelen, hetzij voor het lichaam dan wel voor het milieu.

Blijf je je wel goed beschermen tegen de zon?

Wat volgens mij wel helder is, is het risico van uv-straling op de huid. Dus ik hoop maar dat mensen zich goed zullen blijven beschermen tegen de zon. Wil je ‘groener’ genieten van zon, zee en strand? Zorg dan dat je bijvoorbeeld niet op het heetst van de dag gaat zwemmen. En als het niet anders kan, gebruik dan uv-kleding, dan hoef je minder te smeren. Of neem in de ochtend of namiddag een duik met uv-kleding en zonder zonnebrandcrème.

30 euro korting

Bij aankoop van het 5 Stappenplan

BESTEL NU