Etherische oliën zijn zeer geconcentreerde destillaten of sappen van planten en bloemen. Ze worden gebruikt als parfum of conserveermiddel in cosmetica, je kunt ze verstuiven in de lucht, maar ze worden ook verkocht om direct op de huid aan te brengen. Wat ik daarvan vind, mocht ik afgelopen maand aan een landelijke krant uitleggen. En dat doe ik hier graag ook nog een keer, want er is veel te vertellen over deze stofjes. Ze geuren lekker, en ze doen soms meer, maar je moet er echt voorzichtig mee zijn.
Wat zijn etherische oliën?
Etherische oliën zijn dus mengsels die worden gewonnen uit de wortels, bladeren, bloemen, vruchten, stengels, haren en zaden van planten. Via persing, extractie of met behulp van stoom worden de stoffen uit de plant ‘gehaald’. Voor een klein beetje is vaak al veel plantaardig materiaal nodig. De oliemengsels zijn dan ook sterk geconcentreerd en kostbaar.
Hoezo essentiële oliën?
Etherische oliën worden ook vaak essentiële oliën genoemd. Maar essentieel zijn ze eigenlijk niet voor ons. Mensen hebben de stoffen niet nodig zoals dat wel het geval is bij de essentiële aminozuren of vetzuren in onze voeding, omdat we die zelf niet kunnen maken. Essentieel komt van essence (letterlijk een geconcentreerd aromatisch aftreksel van geurstoffen of smaakstoffen), omdat gedacht werd dat deze oliën de ware essentie van geur en smaak vertegenwoordigen.
De kans op irritatie en eczeemklachten is best groot
Waarom moet je nu zo voorzichtig zijn met etherische oliën? Omdat deze oliën super geconcentreerde mengsels zijn van parfumstoffen. En die stoffen kunnen helaas vrij gemakkelijk leiden tot huidirritatie, allergieën en eczeemklachten.
79 x oppassen
Van maar liefst 79 essentiële oliën is inmiddels omschreven dat ze een vervelende allergische reactie kunnen veroorzaken. Daar zitten ook populaire oliën bij als ylang ylang, lavendel, pepermunt en roos.
Sommige oliën reageren met zonlicht
Sommige etherische oliën zijn bovendien fototoxisch. Dat wil zeggen dat ze in contact met zonlicht een vervelende reactie in de huid aangaan en zo onzichtbare schade kunnen maken. Dat laatste geldt vooral voor de citrusvarianten.
Niet met citrus in de zon
Voorbeelden van lichtgevoelige citrusoliën zijn grapefruit, lemon, lime, bergamot, tangerine en orange. Het is belangrijk dat je na het aanbrengen van deze oliën blootstelling aan zonlicht gedurende 12 uur vermijdt.
Wie krijgen huidreacties?
Huidirritaties en allergieën komen vooral voor bij mensen die veel met de producten werken, bij het geven van massages bijvoorbeeld op basis van etherische oliën. Maar ook ‘gewone’ gebruikers van slechts een paar druppeltjes kunnen al niet goed reageren of een allergie opbouwen. Bij gebruik op de huid is het daarom eigenlijk altijd zaak dat je de olie verdunt.
Verdunnen doe je zo
Een etherische olie kun (nee, móet) je verdunnen. Dat doe je niet met water, maar met een draagolie, zoals jojobaolie, amandelolie of druivenpitolie. Zo verlaag je het risico op huidirritatie.
Een enkel druppeltje kan wel zestig parfumstoffen bevatten
Etherische oliën bestaan uit wel 50 tot 250 (geur)grondstoffen. Geen enkele etherische olie is ook hetzelfde samengesteld. Een olie kan soms wel zestig verschillende bestanddelen bevatten. Een etherische olie is dus altijd al een mengsel, zelfs als de naam één hoofdbestanddeel suggereert. Maar je kan wel stellen dat ze meestal twee tot drie bestanddelen bevatten in hoge concentraties (20-70%). Zo kan een essentiële olie van koriander dus wel bijna 70% linalool bevatten. Linalool is een geurstof én een heel bekend allergeen.
Cosmeticafabrikanten zijn verplicht om de aanwezigheid van linalool in parfum boven een grenswaarde te vermelden op het etiket, zodat consumenten met een allergie het product kunnen vermijden. Dan moet er naast ‘fragrance’ ook ‘linaloon’ op de inci -lijst staan.
In een gemiddelde lichaamscrème zit vaak maar tussen de 0,5 en 1,5 % parfum.
Nu begrijp je misschien nog beter waarom je met een druppeltje pure etherische olie zo moet oppassen.
Tea tree oil en andere voorbeelden voor gebruik op de huid
Ik gebruik zelf dus geen etherische oliën (als parfum of conserveermiddel) in mijn producten. Maar dat wil niet zeggen dat ik per definitie tegen het gebruik van deze producten op de huid ben. Zo zijn er oliën die best iets kunnen doen bij bepaalde klachten. Tea tree oil (theeboomolie) is daarvan een mooi voorbeeld; ik heb daar zelf ook
onderzoek naar gedaan. Deze olie heeft ontstekingsremmende, antibacteriële en gistdodende eigenschappen en wordt daarom wel gebruikt bij acne- en rosaceaklachten. Maar wees er echt voorzichtig mee en doe dat altijd verdund! Bijvoorbeeld met jojobaolie, in een verhouding 1 op 3. Maar again, zelfs bij verdunde oplossingen is er dus nog heel veel kans op huidirritatie. Op
mijn eigen blog lees je trouwens meer over het onderwerp.
Etherische oliën voor in huis
Etherische oliën zijn ook heel populair voor in huis. En niet alleen vanwege de geur. Aan de oliën worden namelijk allerlei positieve mentale effecten toegekend. Zo zou lavendel een kalmerende uitwerking hebben en je helpen beter en rustiger in slaap te vallen. Citrus moet juist een verkwikkend effect geven.
Je kunt de etherische olie branden in een aromabrander met een kaarsje eronder. Of je kunt de olie vernevelen met een diffuser. Maar de geur van de olietjes wordt ook weleens direct uit het flesje geïnhaleerd. Sommige mensen doen dit bijvoorbeeld om rustig te worden als ze iets spannends moeten doen. Verder weet ik dat druppeltjes van deze oliën ook worden gebruikt om mee te stomen bij verkoudheid.
Ik ben geen aromatherapeut, dus ik wil me beperken tot adviezen over de huid. Ik weet alleen wel dat mensen die allergisch blijken voor een stof in de olie, ook ‘ineens’ heftige reacties kunnen krijgen van alleen al het inademen. En soms is dan niet direct duidelijk dat de klachten werden veroorzaakt door dat fijne geurtje in huis.
Pas ook altijd op voor oxidatie, deze olïen zijn heel gevoelig
Nog een laatste aandachtspunt bij het gebruik op de huid. Essentiele oliën zijn per definitie heel erg gevoelig voor oxidatie. De oliën hebben een houdbaarheidsdatum, maar de manier van bewaren kan veel invloed hebben op hoe snel een olie vergaat. Wanneer de ingrediënten oxideren dan kan dat ook weer voor huidirritatie zorgen. Bewaar deze producten daarom altijd op een donkere, koele plek en zet ze dus niet voor het raam. Wanneer je een nieuw flesje olie opent, schrijf dan bijvoorbeeld de datum op het etiket. Zo weet je precies hoelang je de olie al gebruikt. Houd aan: na openen 12 maanden houdbaar.
PS
Onder het kopje
In de media vind je
het artikel van dagblad Trouw waaraan ik meewerkte. Zij bespreken de risico’s van het direct en onverdund aanbrengen van etherische oliën op de huid, een advies dat helaas toch op verschillende verpakkingen van producten valt te lezen.