Nogal wat zonnebrandmiddelen halen helemaal niet de bescherming die op de verpakking wordt beloofd. Een product met SPF 30 blijkt soms nauwelijks een SPF van 11 of 12 te bieden. Dat kwam ook dit jaar weer naar voren in de jaarlijkse zonnebrandtest van de Consumentenbond. Nu wisten wij dat al wel uit eigen ervaring. En geloof me, het kan nog erger. Word je door fabrikanten dan bewust misleid? Hoe werkt dat met die SPF en hoe weet je of je safe zit met jouw zonnebrandcrème?
Wat betekent eigenlijk SPF
De SPF staat voor sun protection factor. De SPF vertelt hoe goed je product beschermt tegen uv-B-straling. Een teveel aan uv-B-straling zorgt ervoor dat je huid rood kleurt. Door een product met een SPF te gebruiken kun je langer in de zon blijven voordat de huid rood wordt (en verbrandt).
Je leest vaak dat de SPF uitdrukt hoeveel keer langer je in de zon kan blijven zonder te verbranden. Dat ligt een klein beetje complexer, zie ook
deze blog hierover.
De SPF zegt dus alleen iets over de bescherming tegen uv-B. Vergeet niet dat een zonnebrandcrème ook moet beschermen tegen uv-A. Hoe zie je dan of dat zo is? In de blog lees je daar alles over.
Zo wordt de SPF bepaald
Hoe wordt nu eigenlijk de SPF bepaald? De gouden standaard vormt nog steeds de
in vivo-testmethode. Dat wil zeggen: met echte mensen. Bij een groep vrijwilligers (met verschillende huidtypes) wordt dan in een laboratoriumopstelling bekeken hoe snel de huid van de rug rood kleurt onder een uv-lamp. Vervolgens wordt 2 milligram zonnebrandcrème aangebracht op een afgemeten vierkante centimeter huid en wordt opnieuw getest met de lamp. Hoeveel langer het duurt voordat roodheid en verbranding optreedt? Dat is de SPF.
Hoe kan het nu dat producten dan ineens anders uit de test komen? En waarom lees je dat zo vaak bij zonnebrandcrèmes? Wordt er gerommeld met de uitslagen?
Verschillende tests, verschillende uitslagen
De SPF-bepalingen met echte mensen zijn ingewikkeld en duur. De manier van aanbrengen luistert nauw. En omdat je bovendien met echte personen test, is de test eigenlijk niet goed reproduceerbaar door andere labs. Dat betekent dat de uitslagen van verschillende labs bij een en hetzelfde product nog best uiteen kunnen lopen.
Zijn er dan geen andere tests beschikbaar? Ja, er zijn ook zogenaamde
in vitro-tests. Dan wordt de zonnebrandcrème op een soort glaasje gesmeerd. Maar omdat zonnebrandcrème zich nu eenmaal anders gedraagt op de huid dan op een stukje glas, kunnen de uitslagen van deze verschillende testmethoden dus best anders zijn.
Helaas bestaan er geen machines die een sluitende berekening kunnen geven aan de hand van bijvoorbeeld alleen de lijst met zonnefilters. De concentratie van de filters zegt namelijk ook lang niet alles over de bescherming.
Hoe minder filters, hoe lager de prijs
Je moet weten dat producenten vaak zo min mogelijk filters in producten stoppen. Want filters zijn duur. En filters maken producten minder smeerbaar. Dus hoe lager de concentratie, hoe lager de kostprijs en hoe makkelijker het product is aan te brengen op de huid.
In principe geldt: hoe minder filters zijn toegevoegd, hoe lager de bescherming of SPF. Een heel hoge SPF bij een heel laag percentage filters? Eigenlijk kan dat niet, en dan kun je je afvragen hoe betrouwbaar de testuitslagen van de fabrikanten zelf zijn.
Toch moet ik daar een kanttekening bij maken. Er bestaan namelijk ook ingrediënten die de SPF kunnen boosten. Dat kunnen stofjes zijn die de stabiliteit van de zonnefilters verhogen of ervoor zorgen dat deze beter verspreid worden in het product.
Het lastige is verder dat het in Europa niet verplicht is om de concentraties van de zonnefilters te vermelden.
Filters kunnen soms uitzakken
Het kan ook zijn dat de filters er wel voldoende in zitten, maar dat ze zijn uitgezakt in het product. Dat zou vooral kunnen gebeuren bij zonnebrandcrèmes met minerale filters (maar het kan zeker ook met chemische filters). Deze zijn namelijk relatief zwaar en lossen niet op. Minerale filters worden bovendien vaak gebruikt in de meer 'natuurlijke' producten, en daarin zie je ook vaak niet de juiste verdikkers en stabilisatoren om de filters op hun plek te houden. Daarom zou je eigenlijk altijd even moeten schudden voor gebruik. Maar helaas staat dat niet op alle producten vermeld.
Te lang op de plank of te warm geworden
Zonnebrandcrèmes kunnen ook teruglopen in hun bescherming doordat ze te lang op de plank gelegen hebben en niet meer vers zijn. Of doordat ze te warm zijn geworden, waardoor de crème minder dik wordt en de filters uitzakken. Filters verliezen sowieso hun werking door blootstelling aan licht en warmte. Dat geldt met name voor instabiele filters.
Hoe testen wij eigenlijk de SPF?
Wat ik zelf met mijn producten doe? Ik laat ze zowel in-vivo als in-vitro testen. Zodat ik echt zeker weet dat mijn producten de SPF halen zoals aangegeven staat op mijn verpakking. Want ik heb het zelf ook gezien: je laat je zonnebrandcrème door verschillende bedrijven testen op de SPF en uv-A-protectie en je krijgt drie keer een andere uitslag terug.
SPF Suncare en Suncover juist hoger dan vermeld op de verpakking
Het is misschien aardig om te weten dat onze zonnebrandcrèmes in de tests hoger uitvallen in SPF dan we op de verpakking hebben staan. Zo bleek onze Suncover SPF 30 een SPF 44 te hebben. En de Suncare SPF 15 heeft in werkelijkheid een SPF-waarde van 23,5. Hoe dat kan? Vanwege de wisselende testuitslagen zorgen wij dat we gewoon ruim boven de marges gaan zitten met onze filters.
Dan zou je dus ook een SPF van 40 en 20 op de verpakking mogen zetten. Maar aangezien mensen over het algemeen minder smeren dan die 2 milligram per vierkante centimeter huid, is dat verschil al een beetje ingecalculeerd.
Deze SPF 50+ bleek in werkelijkheid slechts een SPF 19
De zonnebrandcrèmes die in de test van de Consumentenbond slecht uit de bus kwamen, beloofden allemaal een SPF 30. Zit je met een SPF 50 dan veiliger? Nee hoor, dat hoeft niet. Er zijn ook veel voorbeelden van producten met een hoge factor die toch niet zo'n hoge factor bleken te hebben. Het meest bizarre voorbeeld kwam vorig jaar uit Korea van een gerespecteerd en ‘puur’ zonnebrandmerk met goede filters. Hun product met een SPF van 50+ (waarover ze zelf zeiden een SPF van 84) bleek na testen slechts een SPF van 19 te halen. Tja, geen wonder dat mensen klaagden dat ze ondanks smeren zo snel verbrandden …
Kun je niet beter sowieso voor de zekerheid een SPF 50+ nemen?
Ik heb altijd gezegd; eigenlijk ben je goed genoeg beschermd met SPF 30. En dat denk ik nog steeds. Als het maar wel écht een dikke SPF 30 is, en niet nét aan een factor 30. Ik weet hoe ik mijn eigen producten maak, maar ik kan niet in de keuken kijken van andere bedrijven. Gezien alle voorbeelden hier, ben ik geneigd om bij
andere merken liever alleen de SPF 50+ te adviseren. En dan ga ik er maar vanuit dat het voorbeeld uit Korea écht een geval apart was.
