Gepubliceerd: Goed Gevoel
Datum: oktober 2020
Door: Sophie Vereycken
Aloë vera, jojoba, soja. Welke natural beauties mogen niet ontbreken in jouw badkamerkastje? Onder anderen dr. Jetske Ultee geeft het antwoord in Goed Gevoel.
Glycyrrhiza glabra – zoethout voor de vrienden – is een plant die van oorsprong uit Eurazië, Noord-Afrika en West-Azië komt, maar inmiddels wereldwijde faam verworven heeft. Er werd zelfs zoethoutwortel in het graf van Toetanchamon teruggevonden. Niet zo gek, want de oude Egyptenaren waren er al vroeg achter dat zoethoutwortel infecties kan tegengaan. De wortel van deze plant zit vol stoffen die een kalmerende, ontstekingsremmende én antibacteriële werking hebben, vertelt onderzoeksarts in de cosmetische dermatologie Jetske Ultee. ‘Dat maakt het een uitstekend ingrediënt voor de huid: zo kan het roodheid helpen te verminderen, en is het geschikt voor de gevoelige huid. Ook is zoethoutwortel rijk aan antioxidanten en kan het een droge en beschadigde huid verbeteren. Verder heeft het een bewezen effect tegen pigmentvlekjes.’ Alle voordelen op een (zoethout)stokje, er is wel een addertje onder het gras: zoethout is erg kostbaar. ‘Vind je een goedkoop product met zoethoutwortel, dan is de kans groot dat de gebruikte concentratie te laag is. Om effectief te zijn is een concentratie van 1 à 2 procent nodig.’
Wilgenkruid duikt vaak op op plaatsen waar andere planten moeilijk kunnen groeien, zoals in de berm, moerassen of op een vuilnisbelt. Het heeft de gave om de grond te herstellen en klaar te stomen voor ander, nieuw leven. Die herstellende eigenschappen gelden ook voor de huid. Vandaar dat het al generaties lang gebruikt wordt om kleine wondjes, schaafplekken of huidirritaties te verzachten. Skincare-expert Paula Begoun: ‘Wilgenkruidextract staat bekend voor zijn kalmerende eigenschappen, en het bevat tal van antioxidanten, wat het een uitstekend ingrediënt maakt in cosmetica.’ Tip: zoek op de ingrediëntenlijst naar ‘extract van Epilobium angustifolium’.
In Latijnse boeken vind je het terug onder de naam Brassica napus, in de tuin is koolzaad een klein plantje met vrolijke gele bloemen. In je badkamer is het dan weer eerder een olie, die boordevol omega 3- en omega 6-vetzuren zit. Dat zijn goede vetten, die het lichaam bovendien niet zelf kan aanmaken, vertelt skincare-expert Paula Begoun. ‘Eigenlijk zijn ze de bouwstenen van de oppervlakte van de huid: ze zorgen voor een gladdere huid en egale teint, en maken deel uit van de natuurlijke beschermingslaag van de huid die ons behoedt voor invloeden van buitenaf. Daarnaast bevat koolzaadolie antioxidanten en is het geurloos, waardoor zelfs de gevoeligste huidtypes het probleemloos kunnen gebruiken.’
Je doet het ’s ochtends met wat melk in een kommetje, maar wist je dat je het evengoed in je badkuip kan strooien? Een bad met havermout is ideaal als je een droge of gevoelige huid hebt. Wel even zorgen dat je het eerst goed fijnmaalt, anders verstopt je bad, lacht dr. Ultee. ‘Haver heeft de mooie eigenschap om roodheid te verminderen en de huid te kalmeren, bevat antioxidanten én werkt hydraterend: de vetten uit havermout versterken het beschermlaagje van de huid, waardoor we minder vocht verliezen. Daarnaast bevat het saponinen – dat zijn stoffen die de huid reinigen – en vitaminen, en kan het tijdelijk verlichting brengen bij uitslag, eczeem, insectenbeten en irritaties door giftige planten zoals brandnetels.’
Groene cosmetica is tegenwoordig een hot topic. Niet zo gek, want iets dat rechtstreeks uit de natuur komt, kan toch onmogelijk slecht zijn? Wel dus, waarschuwt Paula Begoun. ‘Er zijn heel veel plantaardige ingrediënten die helemaal niet zo lief zijn voor de huid. Het is dus niet omdat iets natuurlijk of organisch is, dat het automatisch een goed idee is om het op je gelaat te smeren. En omgekeerd is ‘synthetisch’ niet per se slecht.’ Er zijn inmiddels meer dan honderd verschillende plantaardige ingrediënten in cosmetische producten, beaamt Jetske Ultee. ‘Maar de werkzaamheid van nog geen kwart van die stoffen is echt goed onderzocht. En van de groep die wél bestudeerd werd, blijkt slechts een beperkt aantal effectief te zijn. Er zijn stoffen die de conditie van de huid daadwerkelijk kunnen verbeteren. Maar er zijn ook plantaardige stoffen die je beter kan vermijden. Lavendel bijvoorbeeld, maar ook geraniol, sandelhout, muntachtige stoffen als eucalyptus of mint, hamamelis (witch hazel), ylangylang en citrusachtige bestanddelen. Ze zijn niet zozeer gevaarlijk of schadelijk, maar kunnen heel irriterend werken. In plaats van een mooie huid smeer je jezelf dan alleen maar ‘extra rimpels’ aan.’ Het grote probleem daarbij is dat de huid erg goed is in het verstoppen van problemen, voegt Begoun daaraan toe. ‘Het is niet omdat je geen irritatie of allergie in de spiegel ziet, dat er niet ergens onderhuids iets aan het broeden is.’ Ten slotte impliceert de aanwezigheid van botanicals die wél effectief zijn niet dat je een goed product in handen hebt, aldus Jetske Ultee. ‘De uiteindelijke werkzaamheid is geheel afhankelijk van de concentratie, zuiverheid en stabiliteit van de ingrediënten. En weet dat natuurlijke ingrediënten soms zo ver bewerkt zijn dat er uiteindelijk weinig natuurlijks meer aan is.’
Oorspronkelijk een peulvrucht die in Azië al eens verwerkt werd tot tofoe, tempé, miso en – natuurlijk – sojasaus. Anno 2020 hebben we allemaal een boontje voor soja, en vind je het superfood zelfs terug in hippe soja-lattes, vegan yoghurt en gezonde repen. Maar ook in de badkamer is soja aan een opmars bezig. Jetske Ultee: ‘Soja bestaat vooral uit vetten en vetzuren, die de huid hydrateren en beschermen. Daarnaast bevat het ook een klein deeltje actieve stoffen, waaronder de zogenaamde isoflavonen. De bekendste is genisteïne: deze stof werkt als een krachtige antioxidant. Gebleken is dat het aanbrengen van stoffen uit soja de elasticiteit en dikte van de huid kunnen verhogen. Daarnaast bevat het stoffen die pigmentvlekjes door de zon verminderen, en werkt het talgregulerend. Precies die combinatie van eigenschappen maakt dat je soja of soja-extract vaak terugvindt in antiagingproducten. Let wel op als je een voedselallergie hebt voor soja. Producten met oliën van dit ingrediënt kunnen in dat geval eczeemklachten veroorzaken.’
Van de meer dan 400 soorten aloë vera bezitten er slechts een paar genezende kwaliteiten. De meest werkzame en best onderzochte is Aloë barbadensis ‘Miller’. Die wordt dan ook het vaakst gebruikt in cosmetica. Jetske Ultee: ‘Deze plant bevat een kleine concentratie antrachinon, een pijnstillend en antibacterieel stofje. Verder zitten er nog sterolen en polysachariden in de plant; deze hebben een ontstekingsremmende werking, kunnen de huid kalmeren en irritaties verminderen. Aloë vera wordt dan ook vaak gebruikt bij huidproblemen als acne, rosacea, eczeem en psoriasis. Al is de bekendste toepassing ongetwijfeld na zonverbranding. Niet onlogisch, want aloë vera helpt de huid kalmeren.’ Een groot nadeel is dat veel producenten sterk verdunde grondstoffen gebruiken, waarschuwt de onderzoeksarts. ‘En als er al goede, verse gel uit de dikke bladeren van de plant gebruikt wordt, verliest die snel zijn werking: de actieve stoffen in de gel zijn zeer kwetsbaar. Wil je toch de gok nemen? Kies dan voor een pure gel en laat de extracten liever staan. Of koop zelf een plantje!’
Kamille staat al sinds jaar en dag op de bestsellerlijst in menige theewinkel. De thee, die gebrouwen wordt van de gedroogde bloemen, zou goed zijn tegen keelpijn en maagklachten en helpen ontspannen. Voor de huid heeft kamille-extract echter andere voordelen, vertelt Begoun. ‘De bloemen bevatten flavonoïden, die doen dienst als antioxidanten en beschermen de huid tegen vrije radicalen en zonneschade. Daarnaast blijkt uit studies dat kamille ook verzachtend en kalmerend werkt. Wel opletten als je allergisch bent voor de composietenfamilie of samengesteldbloemige planten, dan is kamille een ingrediënt dat je beter links kan laten liggen.’
Jojoba is een struik die vooral groeit in Mexico, Californië en Arizona. Een zuiders plantje dus; het zonnetje in huis en in de huid, want jojobaolie – de vloeibare was die uit de plant gewonnen wordt – is voor de meeste huidtypen geschikt. Iets wat lang niet voor alle oliën geldt, aldus Jetske Ultee. ‘Jojobaolie is uiteraard goed voor de droge huid, maar verrassend genoeg ook voor de vettere huid met puistjes. Het verstopt de poriën namelijk niet en lost talg als het ware op. De olie is licht, geurloos en laat geen vet gevoel achter. Jojoba is ook heel betaalbaar, wat het tot een geliefd ingrediënt maakt.’ Al kan je het ook puur gebruiken, tipt de onderzoeksarts. ‘Bijvoorbeeld om restjes oogmake-up te verwijderen, nagelriemen zacht te maken of als haarmasker.’
